Badania laboratoryjne dostarczają ważnych informacji o stanie zdrowia Pacjenta. Prawidłowa diagnoza i właściwa decyzja terapeutyczna częściowo zależą od wiarygodności wyniku badania laboratoryjnego. W celu otrzymania prawidłowego wyniku badania istotną role odgrywa prawidłowe przygotowanie pacjenta do badań.
UWAGA: W celu uniknięcia pomyłek, wszystkie pojemniki dostarczane przez Pacjenta do punktu pobrań ( mocz, kał itp.) powinny być opisane: imię, nazwisko, datę urodzenia.
Przygotowanie do pobrania krwi
Na pobranie krwi do badań analitycznych należy zgłosić się:
- na czczo (bez śniadania);
- po przespanej nocy;
- w godzinach porannych (7.30 – 10.00);
- w miarę możliwości po odstawieniu leków i preparatów witaminowych (po konsultacji z lekarzem);
- w dniu poprzedzającym badanie należy ograniczyć wysiłek fizyczny, stosować normalną mieszaną dietę oraz nie spożywać alkoholu.
Na pobranie krwi do badań nie powinno się zgłaszać:
- w okresie głodzenia lub przyjmowania obfitych posiłków;
- w okresie miesiączki;
- po nieprzespanej nocy.
W niektórych przypadkach wykonywane są badania krwi po posiłku i po przyjętych lekach. Badania takie wykonuje się wg wskazań lekarza.
Badanie, do których nie trzeba być na czczo to:
- poziom hormonów (poza prolaktyną);
- test na Helicobacter i inne czynniki zakaźne;
- hemoglobina glikowana;
- PSA i inne markery nowotworowe;
- ASO;
- immunoglobuliny;
- CRP;
- grupa krwi;
- antygeny HBs, HCV, HIV.
Przygotowanie do pobrania krwi: cholesterolu całkowitego (lipidogramu), HDL, LDL, trójglicerydów
Przygotowanie do badania krwi:
- lipidogram czyli poziom cholesterolu całkowitego;
- cholesterol HDL( tzw. dobry cholesterol);
- cholesterol LDL (tzw. zły cholesterol);
- trójglicerydów.
Stężenie cholesterolu, cholesterolu HDL i LDL, trójglicerydów jest w dużej mierze zależne od diety, palenia papierosów, spożycia alkoholu oraz stresu. Dlatego też dla otrzymania prawidłowego wyniku, konieczne jest przestrzeganie następujących zasad:
- Krew do badania należy pobierać zawsze w tym samym czasie (w godzinach rannych).
- W dniu badania należy być na czczo minimum 14 – 16 godzin od ostatniego posiłku. W przeddzień badania ostatnim posiłkiem powinien być lekki podwieczorek około godziny 18.00 – jeśli pobranie ma być koło godziny 8.00.
- Przed pobraniem krwi do badania nie należy zażywać leków zmniejszających stężenie cholesterolu, cholesterolu HDL, trójglicerydów we krwi.
- Przez 2 tygodnie przed badaniem pacjent powinien utrzymywać stałą dietę ze zwyczajową zawartością tłuszczów.
Przygotowanie do badania ogólnego moczu posiewu moczu dorosłych
- Materiał do badania należy dostarczyć w specjalnie przeznaczonym do tego pojemniku, który należy dokładnie podpisać (imię, nazwisko, data urodzenia).
- Do badania należy pobrać mocz po nocy z pierwszej porannej zbiórki, bądź po przerwie nocnej (minimum 4 godziny od ostatniego oddania moczu):
- mocz na posiew należy pobrać do sterylnego naczynia;
- mocz na badanie ogólne do pojemnika jednorazowego użytku (dostępnego bezpłatnie w przychodni).
- Przed oddaniem moczu należy wykonać poranną toaletę narządów płciowych, tj.:
- kobiety – okolice sromu od przodu w kierunku odbytu;
- mężczyźni – żołądź po odsunięciu napletka.
- Mocz powinien pochodzić z tzw. „środkowego strumienia”, co oznacza, że pierwszą niewielką porcję moczu należy oddać do toalety, w celu wypłukania cewki moczowej z bakterii i nabłonków. Pozostałą część moczu należy oddać do toalety.
- na posiew - kilka ml moczu należy oddać do sterylnego pojemnika (otwarty bezpośrednio przed użyciem, nie należy dotykać wewnętrznych powierzchni pojemnika);
- na badanie ogólne - kilkadziesiąt mililitrów moczu (50-100 ml) należy oddać do jednorazowego pojemnika.
- Badanie nie powinno być wykonywane w okresie miesiączkowania oraz w pierwszych trzech dniach po zakończeniu miesiączki.
- Pobrany materiał powinien być dostarczony do gabinetu zabiegowego w ciągu maksymalnie 2 godzin, o ile jest przechowywany w chłodnym miejscu.
Przygotowanie do badania ogólnego moczu niemowląt i małych dzieci
- Rozebrać dziecko od pasa w dół w ciepłym pomieszczeniu (najlepiej rano po karmieniu).
- Umyć dokładnie okolicę ujścia cewki moczowej. Najlepiej to zrobić za pomocą wacików zamoczonych w letniej przegotowanej wodzie. Oczyszczone okolice należy dokładnie osuszyć.
- dziewczynki - okolice sromu od przodu w kierunku odbytu;
- chłopcy – żołądź po odsunięciu napletka.
- Nakleić na okolicę cewki moczowej u dziewczynek i prącia u chłopców zakupiony w aptece, specjalny woreczek do zbiórki moczu u małych dzieci (uwaga inny woreczek jest dla dziewczynki, inny dla chłopca). Bądź ze specjalnym pojemnikiem jednorazowego użytku czekać na mocz.
- Jak zmobilizować dziecko do oddania moczu na badanie:
- można odkręcić wodę w kranie;
- połaskotać dziecko w plecki w okolicy lędźwiowej;
- starsze dziecko postawić np. boso na podłodze w łazience i poczekać z pojemnikiem.
- Po „złapaniu” moczu w woreczek, trzeba go jak najszybciej przelać do specjalnego jednorazowego pojemniczka przeznaczonego do przechowywania moczu.
- Do badania wystarczy kilkadziesiąt mililitrów moczu.
- Próbkę moczu należy dostarczyć do gabinetu zabiegowego nie później niż w ciągu 2 godzin od pobrania. Jeśli nie jest to możliwe, bo mocz pobraliśmy w nocy przechowujemy go w lodówce w temperaturze +4°C.
Przygotowanie do posiewu moczu niemowląt i małych dzieci
Przygotowanie do posiewu moczu niemowląt i małych dzieci:
- Rozebrać dziecko od pasa w dół w ciepłym pomieszczeniu (najlepiej rano po karmieniu).
- Umyć dokładnie okolicę ujścia cewki moczowej. Najlepiej to zrobić za pomocą wacików zamoczonych w letniej przegotowanej wodzie.
- dziewczynki - okolice sromu od przodu w kierunku odbytu;
- chłopcy– żołądź po odsunięciu napletka.
- Mocz na posiew nie należy pobierać do przylepianych woreczków! Należy pobrać do sterylnego naczynia. Pojemnik powinien zostać otwarty bezpośrednio przed użyciem, nie należy dotykać wewnętrznych powierzchni pojemnika.
- Pobierając mocz, należy najpierw przepuścić pierwszą porcję moczu. Mocz powinien pochodzić z tzw. „środkowego strumienia”.
- Jak zmobilizować dziecko do oddania moczu na badanie:
- można odkręcić wodę w kranie;
- połaskotać dziecko w plecki w okolicy lędźwiowej
- starsze dziecko postawić np. boso na podłodze w łazience i poczekać z pojemnikiem.
- Próbkę moczu należy dostarczyć do gabinetu zabiegowego nie później niż w ciągu 2 godzin od pobrania. Jeśli nie jest to możliwe, bo mocz pobraliśmy w nocy przechowujemy go w lodówce w temperaturze +4°C.
Dobowa zbiórka moczu
Zbiórkę dobową moczu przeprowadza się w okresie 24 godzin.
- W dniu rozpoczęcia zbiórki dobowej pierwszą poranną porcję moczu należy oddać do muszli klozetowej.
- Każdą następną porcję moczu należy w całości oddać do pojemnika przeznaczonego do zbierania moczu. Zbiórkę rozpoczyna się od drugiego oddania moczu pierwszego dnia, a kończy się na oddaniu do naczynia porannego moczu dnia następnego.
- Naczynie do zbiórki dobowej powinno być na tyle duże, aby pomieścić całą objętość zebranego moczu. Dobrze, jeśli na ściankach naczynia jest podziałka, umożliwiająca pomiar objętości.
- Materiał - w trakcie zbiórki - należy przechowywać w temperaturze +4°C (najlepiej w lodówce).
- Zbiórkę moczu należy zakończyć o godzinie, w której ją rozpoczęto (tj. jeśli zbiórkę rozpoczęto o godz. 7.00 należy ją zakończyć następnego dnia o godz. 7.00).
- Po zakończeniu zbiórki należy dokładnie zmierzyć objętość moczu, a następnie wymieszać całą zawartość i odlać próbkę ok. 50 -100 ml moczu do jednorazowego pojemnika.
- Na pojemniku koniecznie należy podać całkowitą objętość zebranej dobowej zbiórki. Pojemnik należy dokładnie podpisać.
Pobranie kału na badania mikrobiologiczne i analityczne
- Przed oddaniem kału należy całkowicie opróżnić pęcherz moczowy.
- Materiał do badania należy dostarczyć w specjalnie przeznaczonym do tego pojemniku, który jest dostępny w aptece. Do pobrania należy użyć szpatułki umieszczonej w pojemniku.
- Ważne aby pobrany materiał pochodził z różnych miejsc, szczególnie tych, które zawierają krew, śluz lub ropę tej samej porcji kału. Jest to bardzo istotne w przypadku wszystkich badań wykonywanych na obecność krwi utajonej, resztek pokarmu, jaj i pasożytów, badań mikrobiologicznych i mykologicznych.
- Pojemnik należy wypełnić materiałem w ilości odpowiadającej wielkości orzecha laskowego.
- Jeżeli kał jest luźny, to należy zapełnić około 1/3 objętości pojemnika.
- Pojemnik należy dokładnie zamknąć i podpisać imieniem nazwiskiem i datą urodzenia.
- Jeśli w stolcu widoczne są pasożyty należy oddzielić je od próbki kału, wypłukać wodą i przesłać w oddzielnym pojemniku zawierającym niewielką ilość 0,85% NaCl lub wody.
- Próbkę kału należy dostarczyć do przychodni w możliwie najkrótszym czasie od chwili pobrania. Dopuszczalne jest przechowywanie próbki w temperaturze pokojowej do 2 godz., w czasie dłuższym wyłącznie w temperaturze lodówki.
- W przypadku posiewu w kierunku Campylobacter, jeśli nie jest możliwe natychmiastowe przysłanie kału do zaleca się przysłanie próbki w wymazówce z podłożem transportowym Stuarta.
Pobieranie wymazu z gardła
- Wymazy z gardła najlepiej pobierać w godzinach porannych przed przyjęciem pokarmów lub płynów (ponieważ powodują spłukiwanie bakterii bytujących na powierzchni migdałków i/lub błonie śluzowej gardła).
- W dniu pobrania próbki wykluczone jest stosowanie płukanek, tabletek do ssania i innych środków o działaniu miejscowym dezynfekującym (także w areozou) - np. Bioparox, Tantum Verde.
- Przed pobraniem wymazu nie należy myć zębów (pasty do zębów zawierają substancje antybakteryjne, które mogą niszczyć florę bakteryjną gardła i wpływać na wynik badania - badanie nie wykaże obecności bakterii).
- Jeśli wyżej wymienione warunki te nie mogą być spełnione, można pobrać wymaz przynajmniej 3-4 h po ostatnim posiłku lub ostatnim myciu zębów.
Pobieranie plwociny
- Materiał najlepiej pobierać w godzinach porannych na czczo, przed przyjęciem pokarmów lub płynów.
- Przed uzyskaniem plwociny należy wyjąć protezy zębowe / dokładnie umyć zęby (nie wolno używać płynu do płukania ust).
- Przepłukać jamę ustną przegotowaną wodą.
- Plwocinę należy pobierać przed rozpoczęciem leczenia lub nie wcześniej niż 3 dni po zakończeniu antybiotykoterapii.
- Plwocinę odkrztusić głęboko i energicznie do jałowego pojemnika, który następnie trzeba szybko zamknąć nie dotykając jego wewnętrznej powierzchni i podpisać imię, nazwisko, data urodzenia. Uwaga odkrztusić nie pluć – ślina nie ma właściwości diagnostycznej.
- Do badania należy pobrać 2-5 ml plwociny.
- W przypadku trudności z odksztuszaniem odetchnąć kilka razy i wstrzymać oddech. Kilkukrotne powtórzenie tej czynności może wywołać odkrztuszenie.
- Materiał należy dostarczyć do przychodni w możliwie najkrótszym czasie od chwili pobrania.
Pobieranie wymazu narządów płciowych
- Pobieranie wymazów z narządów płciowych na badania mikrobiologiczne u kobiet wymaga przerwania stosowania niektórych leków drogą dopochwową, irygacji pochwy.
- Na 48 h przed pobraniem materiału należy wstrzymać się od kontaktów seksualnych.
- W przypadku wymazów z cewki moczowej pacjent nie może oddawać moczu przynajmniej jedną godzinę przed pobraniem wymazu.
Pobieranie wymazów z innych narządów i okolic ciała
- Wymazy z innych narządów i okolic ciała np. ran, ucha, spojówek, wydzielin ropnych itp wykonuje zazwyczaj pielęgniarka lub lekarz.
- Przed pobieraniem wymazów nie należy myć tych okolic na co najmniej godzinę przed badaniem
- W przypadku wymazów z cewki moczowej pacjent nie może oddawać moczu przynajmniej jedną godzinę przed pobraniem wymazu.